“Elke keer weer die zelfde strijd, maar waarvoor eigenlijk? Het eindigt toch altijd in een conflict.” In situaties waar lastig gedrag van kinderen voorkomt, zullen deze gedachten regelmatig in je hoofd rondspoken, maar geloof me als je leert anders kijken naar een conflictsituatie kunnen wij er als volwassenen heel veel van leren! Wat de volgende vergelijkbare situatie ten goede komt.
Doe even een stapje terug...
Alle kinderen hebben momenten waarop ze moeilijk te begrijpen zijn wanneer ze aan het opgroeien zijn. Deze momenten komen zowel thuis als op school voor en kunnen uitlopen op conflictsituaties en stress. Als problemen en moeilijk gedrag vaker voorkomen, wordt dit vaak als erg lastig ervaren en weten we eigenlijk niet zo goed hoe wij als volwassenen moeten reageren. Je zult vaak al van alles hebben geprobeerd: het lastige gedrag negeren, troosten bij een driftbui, het kind apart zetten, vertellen wat er fout ging etc. En dan nog denk je waarom helpt dan ook niks? Je bijna de neiging om een professional te raadplegen.
Als ouder ben je al super goed op weg dat je de situaties niet uit de weg gaat en op zoek gaat naar wat het kind nodig heeft in deze conflictsituaties! Opvoeden is nu eenmaal lastig. Dus nu gaan we een stapje terug, deze wordt vaak vergeten, maar is minstens zo belangrijk is. Waar komt het lastige gedrag nou eigenlijk vandaan en hoe zorg je ervoor dat het minder wordt en je kind ontspannen is? Je kind leert hier ook van en de volgende keer dat er weer iets niet goed gaat en je weet wat je moet doen, zal je kind ook minder snel gevoelens als boosheid ervaren. Je kind begrijpt dan beter lastig gedrag te vermijden en zal beter leren hoe om te gaan met lastige emoties.
Wat is preventief handelen?
Preventie betekent dat je er voor zorgt dat iets niet gebeurt, dat je iets voorkomt. Om preventief te handelen zet je bewust acties in om bepaalde situaties te voorkomen met je kind. Voorbeelden van preventief handelen om conflictsituaties met kinderen te voorkomen zijn: kinderen voorbereiden op wat gaat komen, duidelijkheid en structuur bieden, consequent zijn, ga in dialoog met de kinderen en bespreek de situatie. Zo ga je opstandig gedrag tegen, kun je dingen duidelijk uitleggen en begrijpt je kind je beter waardoor er wederzijds respect ontstaat. Luisteren als ouder naar je kind is daarom ook van belang.
Onbewust zullen jullie in het contact met kinderen al erg veel preventief handelen en gaat dit je van nature goed af! In de lastigere situaties is niet altijd direct duidelijk wat je aan preventieve acties zou kunnen inzetten om in een volgende vergelijkbare situatie een conflict te voorkomen. Om dan de preventieve acties te achterhalen is het nodig om naar de situatie op een andere manier te bekijken. Zo kom je erachter hoe je beter kunt reageren. Ook is het een idee om de school van je kind te raadplegen, omdat docenten vaak ook een goed beeld hebben van eventuele gedragsproblemen. Zo kun je een samenwerking aangaan om de situatie te verbeteren.
Helikopterview
Om als ouder anders naar een situatie en bepaald gedrag te kijken, helpt het om een situatie van je kind van een afstandje te bekijken. Eigenlijk met een helikopter boven de situatie gaan hangen, of te wel de helikopterview. Iets wat vaak vergeten wordt, is aandacht bieden aan de gebeurtenissen en omstandigheden voorafgaand aan het conflict. Wat ging er aan het conflict vooraf? Wie of wat is er zichtbaar in de omgeving van het kind? Welke opdracht heb ik als volwassenen aan het kind gegeven? Hoe wordt deze opdracht gegeven? Was de situatie/boodschap duidelijk voor het kind?
Elke situatie kan andere vragen bij je oproepen tijdens de opvoeding en er zijn daarom ook geen standaard vragen die je jezelf kan stellen tijdens het opvoeden. Belangrijk advies is om zonder oordeel met een helikopterview naar de situatie te kijken. Zo signaleer je het beste de signalen voorafgaand aan het conflict. Door met een helikopterview naar de situaties te kijken, kom je er soms achter dat in verschillende conflictsituaties hetzelfde aan voorafgaat. In sommige situaties kan met kleine aanpassingen een conflict worden voorkomen. Je gaat nu meer richting het preventief handelen in plaats van handelen op het moment dat het conflict zich voordoet. Eigenlijk voorkom je nu dat een ‘’vervelende’’ situatie in de praktijk voor het kind en voor jezelf zich voordoet waardoor iedereen ook minder stress ervaart. Doe wat voor jou en je kind werkt.
Van in- naar uitzoomen
Voorbeeld; Julia (6 jaar) speelt in de speelkamer met haar poppen. Gastouder Marian zit in de woonkamer op de bank en roept vanaf daar dat Julia moet stoppen met de poppen spelen. Julia roept ‘’nee’’ en speelt door. Marian wordt geïrriteerd, want dit gebeurt elke keer wanneer Julia gevraagd wordt te stoppen met spelen. Marian loopt naar Julia en vraagt het nogmaals. Uiteindelijk loopt deze situatie uit op een conflict waarin Marian Julia voor enkele minuten op de trap moet zetten omdat zij niet wilt luisteren.
Nu gaan we zonder oordeel met een helikopterview boven de bovenstaande situatie hangen en naar het gedrag kijken. We gaan ons nu vooral richten op de situatie in de praktijk voorafgaande aan het conflict. We stellen ons zelf de vragen;
- Wat ging er aan het conflict vooraf? Julia was aan het spelen met haar poppen in de speelkamer.
- Wie of wat is er zichtbaar in de omgeving van het kind? Er was niemand in de omgeving van Julia.
- Welke opdracht heb ik als volwassenen gegeven aan het kind? Julia moet stoppen met het spelen met haar poppen.
- Hoe wordt deze opdracht gegeven? Marian geeft de opdracht roepend vanaf een afstand.
- Was de situatie/boodschap duidelijk voor het kind? Hier is geen antwoord op te geven, omdat Marian niet in de directe omgeving van Julia is.
Zoals eerder beschreven komt het regelmatig voor dat er onbewust aan verschillende conflictsituatie hetzelfde aan vooraf gaat. Marian geeft in het voorbeeld aan dat Julia nooit stopt met spelen wanneer dit gevraagd wordt. Marian bekijkt ook de andere situaties waarin Julia niet wilt stoppen met spelen en antwoord de bovenstaande vragen. Hierin komt bijvoorbeeld naar boven dat; Marian in beide situaties niet in de directe omgeving van Julia is, de vraag op afstand wordt gesteld en hierdoor niet weet of Julia de boodschap heeft begrepen. In dit voorbeeld kan Marian door de helikopterview op de volgende preventieve actie zijn gekomen;
- Wanneer Marian Julia vraagt te stoppen met spelen, is ze in de directe omgeving van Julia.
- Wanneer Marian de vraag te stoppen met spelen, maakt ze oogcontact met Julia.
- Marian herhaalt de vraag als Julia het niet heeft begrepen.
Door met een helikopterview boven deze situaties te hangen, kan je er achterkomen dat je met een kleine aanpassing voorafgaande aan een situatie een conflict kunt voorkomen.
Nu jij!
Pak pen en papier en schrijf een situatie op dat escaleerde en eindigde in een conflict met je kind. Lukt het je nu om hierop de helikopterview toe te passen? Zoom uit, probeer de beginsituatie te bekijken en schrijf de belangrijkste zaken op dat voor het conflict gebeurde. Nu dat je achteraf de situatie opnieuw hebt bekeken, had je dan iets kunnen doen om het conflict te voorkomen?
In sommige gevallen kom je met zo’n zelfde helikopterview erachter dat je voorafgaand aan een conflict niet veel had kunnen veranderen. Soms overkomen situaties een kind gewoon en is het lastig voor een kind om zich te herpakken en te begrijpen wat te doen. Een kind heeft in zo’n situatie een volwassene nodig om weer rustig te worden of om de situatie om te buigen. Heeft je kind het goed gedaan? Dan is het ook een goed idee om als ouder complimenten te geven. Wil je daar mee over weten? Tip! Lees de blog ‘’Van een gespannen kind naar een ontspannen kind’’.
Hoe herken je een kind met gedragsproblemen?
Gedragsproblemen in een kind herken je als een kind snel overprikkeld raakt en hierdoor boos, geïrriteerd of driftig wordt. Anderen ervaren hier nadelige gevolgen van.
Wat zijn oorzaken van gedragsproblemen?
Oorzaken van gedragsproblemen zijn onder andere een onstabiele thuissituatie of opvoeding. Bovendien kunnen deze problemen ook ontstaan door heftige gebeurtenissen, zoals misbruik.
Gerelateerde berichten