Blog Gastouder aan huis | Pedagogisch basisdoel: Emotionele veiligheid

Pedagogisch basisdoel 1: Emotionele veiligheid

Gastouderopvang kan een grote, positieve invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen. Om deze positieve invloed te bereiken, is het belangrijk dat de kwaliteit van de gastouderopvang goed is. In de Wet kinderopvang zijn hiervoor kwaliteitseisen opgenomen. Deze kwaliteitseisen zijn gebaseerd op de pedagogische basisdoelen van Marianne Riksen-Walraven: emotionele veiligheid, persoonlijke competentie, sociale competentie en overdracht van normen en waarden. In een reeks van vier blogs nemen we jou als (toekomstige) gastouder mee in deze basisdoelen. Vandaag komt ‘emotionele veiligheid’ aan bod.

Emotionele veiligheid tijdens de gastouderopvang, wat is dat eigenlijk?

Om nieuwe stappen te kunnen zetten, is het belangrijk dat een kind zich veilig voelt. Hierbij is het natuurlijk belangrijk dat de gastouder fysieke veiligheid waarborgt, maar de emotionele veiligheid is zeker niet minder belangrijk. Met emotionele veiligheid wordt een opvoedomgeving bedoelt, die kinderen een veilige basis, een ‘thuis’, biedt. Het bieden van emotionele veiligheid is het meest basale doel om de kwaliteit van gastouderopvang te kunnen waarborgen. Dit komt doordat het bieden van emotionele veiligheid bijdraagt aan het welbevinden van een kind, maar ook omdat dit een voorwaarde is voor verdere ontwikkeling. Hier ligt dus een belangrijke taak voor alle gastouders!

Laat het kind merken dat hij wordt gezien en gehoord door de gastouder

Je biedt emotionele veiligheid aan een kind, door hem of haar te laten merken dat hij gezien en gehoord wordt. Dat geeft een kind vertrouwen voor het nemen van initiatieven.

Als het lukt om de initiatieven die kinderen nemen te ontvangen, helpt dat erg om bij te dragen aan de emotionele veiligheid. Dit kan zowel met woorden, als non-verbaal. Als een kind met gestrekte armen voor je staat, kun je de situatie benoemen. Bijvoorbeeld: ’Ik zie dat je graag opgetild wilt worden, maar ik heb mijn handen vol. Loop je mee naar de kast om de puzzels op te bergen?’. In dat geval ontvang je het kind met woorden, je benoemt immers het initiatief gezien te hebben. Dat je het initiatief ontvangt, hoeft niet automatisch te betekenen dat de ‘wil’ van het kind wordt gevolgd.

Als een kind in groepsverband de beurt krijgt om wat te zeggen, kan het zijn dat hij oogcontact zoekt met iemand die vertrouwd is. Bijvoorbeeld met jou als gastouder. Hiermee zoekt het kind bevestiging voor het nemen van de beurt, dat kan namelijk best spannend zijn. Als het dan lukt om oogcontact te maken met jou, kan dat net het vertrouwen geven om wat in de groep te durven vertellen. Oogcontact is een voorbeeld van een manier om non-verbaal bij te dragen aan de emotionele veiligheid, maar ook knuffelen met een kind kan bijvoorbeeld het gevoel van emotionele veiligheid bevorderen.

Natuurlijk komt het ook wel eens voor dat jij als gastouder een initiatief mist. Je kijkt net even andere kant op, bent de vaatwasser aan het inruimen of bezig bent met een van de andere kinderen. Het kan zijn dat kinderen hun initiatieven dan groter gaan maken. Een kind van 1 jaar doet misschien al wel verschillende klanken na, maar met woorden vragen of hij nog een broodje mag, is nog wat lastig. Het kind zal daarom misschien eerst wijzen naar het brood om duidelijk te maken dat hij nog een broodje wilt. Als dit niet wordt gezien, kan hij er wat klanken bij maken om de aandacht te trekken. Als je dit niet hoort, worden de klanken misschien geschreeuwd of zal hij proberen het broodje zelf te pakken. Als dat het moment is waarop je het kind ziet of hoort, kun je misschien wat geïrriteerd raken. Want, waarom begint hij te schreeuwen omdat hij nog een broodje wilt? Ga in die situatie eens na of het zou kunnen dat je misschien wat initiatieven hebt gemist.

Door aan een kind te laten merken dat hij gezien en gehoord wordt, wordt een gevoel van geborgenheid gecreëerd. Hierdoor zal het kind zich tijdens de gastouderopvang op zijn gemak zal voelen. Met dit vertrouwen ontstaat ruimte voor het kind om zich te richten op zijn omgeving en zo nieuwe indrukken op te doen en zich te ontwikkelen. Is een kind rustig en geconcentreerd aan het tekenen? Ook dat kun je benomen om te laten merken dat het kind wel gehoord en gezien wordt.

Dagritme tijdens de gastouderopvang

Het helpt erg als een kind weet waar hij aan toe is. Een duidelijk dagritme draagt hier aan bij, dat geeft structuur en voorspelbaarheid aan de dag. Het ene kind heeft hier meer behoefte aan, dan het andere kind.

Als gastouder kun je kaartjes maken met plaatjes of tekeningen, die herkenbaar zijn voor vaste momenten gedurende de opvangdag. Deze kun je natuurlijk ook samen met de kinderen knutselen. Vooraf kun je met de vraagouder doornemen hoe een dag buiten de gastouderopvang er voor het kind uitziet, dan kun je daar zoveel als mogelijk bij aansluiten. Door de dagritme kaarten ’s ochtend en gedurende de dag met de kinderen te bekijken, weten zij wat ze van de dag kunnen verwachten en ook wat er die dag van hen wordt verwacht. En, het is natuurlijk ook een leuke activiteit om ’s ochtends de kaartjes samen op volgorde te hangen :’)

Ook kan het toepassen van rituelen gedurende de dag helpen. Dit kunnen kleine dingen zijn die een kind gewend is als hij bijvoorbeeld een dag samen met zijn ouder(s) is. Denk hierbij aan het zingen van een liedje tijdens het opruimen, tijdens het koken een filmpje mogen kijken of voor het slapen gaan nog even samen kijken naar de sterren en de maan. Vraag dit als gastouder eens na bij de ouder(s)! Als jij de rituelen tijdens de opvang kan toepassen, zal dit voor de kinderen herkenbaar en vertrouwd zijn.

Lees hier meer over het pedagogisch beleidsplan van gastouders.